Oliwa z oliwek a olej rzepakowy

Na kuchennej półce osób, które odżywiają się zdrowo nie może zabraknąć oliwy z oliwek. To oczywiste! Mało kto jednak wie, że na honorowy miejscu w naszej spiżarni powinien znaleźć się również mniej medialny polski olej rzepakowy. Dzięki jego bogatym właściwościom odżywczym z powodzeniem możemy stosować go zamiennie z „śródziemnomorską królową”.

Olej rzepakowy nazywany jest „olejem północy”. Jeszcze całkiem niedawno, bo w latach 80 i 90 ubiegłego wieku większość lekarzy medycyny i dietetyków przestrzegała przed jego spożyciem, rezerwując jego zastosowanie do produkcji biopaliw. Za złą sławę oleju rzepakowego odpowiada kwas erukowy, który ma toksyczny wpływ na organizm człowieka - powoduje stłuszczenie narządów miąższowych oraz uszkodzenie mięśnia sercowego. Gdy dla badaczy stało się jasne, że kwas erukowy szkodzi zdrowiu, dokonała się prawdziwa rewolucja w technologii produkcji oleju. Od kilku lat olej rzepakowy, który dostępny jest w naszych sklepach uzyskiwany jest z uszlachetnionej odmiany rzepaku, która charakteryzuje się niską zawartością kwasu erukowego na poziomie poniżej 2%. Najnowsze badania potwierdzają, że olej rzepakowy pod wieloma względami przewyższa oliwę z oliwek.

Poniżej przedstawiam dla porównania etykiety tych dwóch produktów dostępnych na polskim rynku:

Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia – EXTRA VIRGIN

WARTOŚCI ODŻYWCZE W 100 ml produktu:

Wartość energetyczna: 822 kcal

Białko: 0 g

Węglowodany: 0 g

Tłuszcze: 91,3 g
w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 13 g
kwasy tłuszczowe jednonienasycone: 71,8 g
kwasy tłuszczowe wielonienasycone: 6,5 g
Cholesterol: 0 mg
Błonnik: 0 g

Sód: 0 g

Temperatura dymienia*: 210 ºC

Olej rzepakowego filtrowanego na zimno z pierwszego tłoczenia
WARTOŚCI ODŻYWCZE W 100 ml produktu:

Wartość energetyczna: 900 kcal

Białko: 0 g

Węglowodany: 0 g

Tłuszcze: 100 g
w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 7 g
kwasy tłuszczowe jednonienasycone: 65 g
kwasy tłuszczowe wielonienasycone: 28 g
Cholesterol: 0 mg
Błonnik: 0 g

Sód: 0 g

Temperatura dymienia*:  230 ºC

Po analizie porównawczej wartości odżywczych obu produktów możemy wyciągnąć następujące wnioski:

- olej rzepakowy ma prawie dwa razy mniej nasyconych kwasów tłuszczowych, które podwyższają poziom cholesterolu we krwi i sprzyjają chorobom układu krążenia;

- łyżka (10 g) oliwy z oliwek, która jest polecana przez dietetyków w dietach redukcyjnych zawiera tylko 7,8 kcal mniej niż olej rzepakowy;
- olej rzepakowy lepiej nadaję się do smażenia w wysokich temperaturach niż oliwa z oliwek. Smażąc na oleju rzepakowym możemy być spokojni o przekroczenie granicznej temperatury dymienia (która skutkowałoby rozpoczęciem uwalniania substancji rakotwórczych i degradacji tłuszczu);

- oliwa z oliwek zawiera więcej kwasów jednonienasyconych, ale jeśli zsumujemy ogólną ilość kwasów nienasyconych, to okazuję się, że olej rzepakowy posiada ich więcej o około 15 g/ 100 ml.

Dodatkowo oliwa z oliwek zawiera aż o 10 razy mniej dobrych kwasów Omega-3 niż olej rzepakowy. W przypadku kwasów Omega-6 rzepakowy również przewyższa oliwę z oliwek - dwukrotnie .

Kwasy Omega należą do grupy NNKT - niezbędnych nienasyconym kwasów tłuszczowych, których organizm człowieka nie jest w stanie sam wyprodukować i które musimy dostarczać mu wraz z pożywieniem. Wpływają korzystnie i regulują odpowiedni poziom cholesterolu we krwi zmniejszając tym samym ryzyko zachorowania na choroby serca.

Niedocenianemu i mniej medialnemu olejowi rzepakowemu brakuje niewątpliwie dobrej reklamy i marketingu. Zwróćmy uwagę jak sprzedawana jest oliwa z oliwek, a jak olej rzepakowy. Oliwa pakowana jest w ładne, szklane butelki, etykiety z widokiem wzgórz z drzewami oliwnymi oraz flagą ciepłego śródziemnomorskiego kraju, który kojarzy się nam z wakacjami. Na opakowaniu wyeksponowane są liczne informacje o jej korzystnym wpływie na zdrowie. Sądzę, że gdyby olej rzepakowy zapakowano nie w plastikową butelkę z otłuszczoną papierową etykietą, ale w podkreślające jego słomkową barwę szkło i okraszono rzetelną informacją o bogatym składzie, to szybko zapomnielibyśmy o drogich tłuszczach oliwkowych. Dla tych osób, które będą miały kłopot z przyzwyczajeniem się do bezsmakowego oleju rzepakowego w sałatkach, proponuję kompromisowe rozwiązanie – oliwa z oliwek do sałatek, olej rzepakowy do smażenia.

Na co należy zwrócić uwagę kupując olej rzepakowy?

Najlepszej jakości olej rzepakowy pozyskiwany jest z pierwszego tłoczenia, jest nierafinowany i  filtrowany na zimno. Powinien być koloru jasno-żółtego, bez zapachu i bez dominującego smaku. 

* temperatura dymienia oliwy -  moment, w którym pod wpływem temperatury produkt zaczyna się degradować i wyzwalać substancję rakotwórcze